Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή που προσβάλει τις αρθρώσεις. Σε μερικούς πάσχοντες, αυτή η νόσος μπορεί να προσβάλλει και βλάψει και μια ευρεία ποικιλία συστημάτων του ανθρωπίνου σώματος, περιλαμβανομένου του δέρματος, των οφθαλμών, των πνευμόνων, της καρδιάς και των αγγείων.

 Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, δηλαδή είναι ένα νόσημαπου συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του ιδίου του  πάσχοντος προσβάλλει τους ιστούς του..

Αντίθετα με τις βλάβες από χρήση ή κατάχρηση των αρθρώσεων, που παρατηρούνται στην οστεοαρθρίτιδα, στη ρευματοειδή αρθρίτιδα προσβάλλονται  οι επιφάνειες των αρθρώσεων, προκαλώντας επώδυνο οίδημα που μπορεί να καταλήξει σε οστική διάβρωση και παραμόρφωση των αρθρώσεων.

Η φλεγμονή που σχετίζεται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να βλάψει ταυτόχρονα οποιοδήποτε άλλο τμήμα του ανθρωπίνου σώματος.

Παρά το γεγονός ότι έχουν επινοηθεί  νέα φάρμακα και έχουν βελτιωθεί δραματικά οι δυνατότητες θεραπείας της νόσου, εν τούτοις η σοβαρή ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί ακόμη και σήμερα να προκαλέσει σωματικές αναπηρίες, που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των πασχόντων.

Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορούν να πάρουν τη ζαωή τους στα χέρια τους και να μη σταματήσουν να εργάζονται να δημιουργούν και να κάνουν ουσιαστική αντεπίθεση στη νόσο.

Η πιθανότητα να εκδηλώσει ένας ασθενής κατάθλιψη, υπάρχει μεν, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια των γιατρών, αλλά και με τη χρησιμοποίηση της δημιουργικής φαντασίας των πασχόντων.

Παραδείγματα δημιουργικής αντιμετώπισης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας από επιφανείς ζωγράφους και επιστήμονες.

Διάσημοι ζωγράφοι, όπως ο  Pierre-Auguste Renoir (1841-1919) και ο  Alexej von Jawlensky (1864-1941) είχαν ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Οι παραπάνω ζωγράφοι σε κάποια στιγμή της ζωής τους προσεβλήθησαν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, η οποία τους οδήγησε σε παραμόρφωση των αρθρώσεων των χεριών τους, τα οποία ήσαν και τα εργαλεία τους.

Εκείνες τις εποχές υπήρχαν περιορισμένες θεραπευτικές δυνατότητες της νόσου. Παρά τούτο αυτοί οι καλλιτέχνες υπήρξαν λαμπρά παραδείγματα δημιουργικότητας κάτω από αντίξοες συνθήκες που δημιουργήθηκαν από τη νόσο τους.

Μετέτρεψαν την αναπηρία τους σε μνημειώδη δημιουργικότητα [1]. 

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα επηρέασε και επηρεάζει τα υγιή άτομα με υψηλή συναισθηματική ευφυΐα και ικανότητα να κατανοούν και να συμπονούν τους συνανθρώπους τους. Ένας απ’ αυτούς υπήρξε και ο Ολλανδός ζωγράφος Vincent Van Gogh (1853-1890). 

 Vincent van Gogh (1853–1890). ‘‘Το πορτραίτο του ταχυδρόμου  Joseph Roulin’’. Museum of Fine Arts in Boston.

 Ο Van Gogh αποθανάτισε τον καλό του φίλο  και γείτονα  Joseph Roulin το χειμώνα του 1888. Η παραμόρφωση των δακτύλων του απεικονιζόμενου, δεν είναι λάθος του πινέλου, αλλά η ακριβής απεικόνιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ο  Joseph γεννήθηκε στις 4 Απριλίου του 1841 στην  Lambesc της νοτίου Γαλλίας. Ήταν 47 ετών τη στιγμή που τον αποθανάτισε ο Van Gogh [2].

 Pierre Auguste Renoir (1841 - 1919) 

Ο διασημότερος ιμπρεσιονιστής Γάλλος ζωγράφος  Renoir χρησιμοποίησε  τη δημιουργικότητά του, προκειμένου να αναπτύξει τις δικές του ασκήσεις και βοηθητικά του εφόδια και μέσα για να ζωγραφίσει, παρά την αναπηρία του [3].Ο   Renoir αποτελεί παράδειγμα μιας καλλιτεχνικής ζωής, που επηρεάστηκε και τροποποιήθηκε από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα για περισσότερο από 25 έτη. 

Pierre Auguste Renoir,  Αυτοπροσωπογραφία, 1910

Παρά τούτο αφιέρωσε τη ζωή του ολοκληρωτικά στην τέχνη του και την απεικόνιση της ομορφιάς και της ευτυχίας, που μαρτυρείται και με τα λόγια του:

‘‘Ο πόνος περνάει, αλλά η ομορφιά παραμένει’’ [la douleur passe la beauté reste].

 Ήδη από το 1892 ο Renoir, σε ηλικία 56 ετών είχε αναπτύξει ορατά σημεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Το  1897, που οι γιατροί του έθεσαν τη διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας εγκαταστάθηκε στις Κάννες, της Γαλλίας.

Η Γαλλική ιμπρεσσιονιστική καριέρα του πήρε τότε μια απροσδόκητη στροφή και ριζικά πλέον μετακινήθηκε προς την καλλιτεχνική παράδοση.

Pierre Auguste Renoir, σε μεγάλη ηλικία και ορατά τα σημάδια της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Το 1907, μετακινήθηκε σε θερμότερο κλίμα κοντά στη Γαλλική Μεσογειακή ακτή. Εκεί, το επόμενο έτος εμφάνισε μια δυσβάσταχτη κήλη και κάποιο αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο.

Το τελευταίο  επηρέασε την κινητικότητά του, η οποία όμως επανακτήθηκε γύρω στο 1912, αλλά τον ανάγκασε να μετακινείται με τροχήλατο κάθισμα.

 Αν και διετέλεσε πτωχός για μεγάλο χρονικό διάστημα της ζωής του, εν τούτοις δεν αποδέχτηκε την έλλειψη χρήματος ως εμπόδιο στην επιτυχία του ή στο να ζει μια ευτυχισμένη ζωή.

 Συνέχισε να ζωγραφίζει και να παράγει τα μνημειώδη ζωγραφικά του αριστουργήματα. Πέθανε σε ηλικία 78 ετών από συμφόρηση των πνευμόνων, το 1919.

 Η συνεχής μακρά δημιουργική μάχη του Renoir με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους ασθενείς που έχουν τις εμπειρίες των πόνων και την περιορισμένη κινητικότητα, που σχετίζονται με τη νόσο.

Το παράδειγμα της μακράς μάχης που έδωσε κατά της ρευματοειδούς αρθρίτιδας  ο Renoir ενθαρρύνει τους πάσχοντες να αναπτύξουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης των καθημερινών δυσκολιών της ζωής τους μέσα από την ανάπτυξη της δημιουργικότητας [4].

 Πιο κάτω παραθέτω μερικούς από τους αριστουργηματικούς πίνακες ζωγραφικής του Renoir.

Pierre Auguste RenoirΟι δύο αδελφές, λάδι σε καμβά, 1881,  Art Institute of Chicago

Pierre Auguste Renoir.Το πρόγευμα των βαρκάρηδων, 1881, The Phillips Collection

PierreAugusteRenoir.Βενετία, το παλάτι του Δόγη, 1881

Pierre Auguste Renoir.Η λέμβος  (La Yole), 1875 

PierreAugusteRenoir.Η γυναίκα με το κίτρινο τουρμπάνι, 1917

Pierre Auguste Renoir.Κρεμμύδια, 1881

 Alexej von Jawlensky (1864-1941)

Ο Alexej von Jawlensky Ρώσος στην καταγωγή, ήταν ένας από τους σημαντικότερους εξπρεσιονιστές ζωγράφους που έζησε και εργάστηκε  στη Γερμανία και ο πρώτος ζωγράφος του 20ού αιώνα, που δημιούργησε μια εκτεταμένη σειρά από ανθρώπινες προσωπογραφίες.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα του  Jawlensky είχε  ταχεία εξέλιξη  και τελικά συνοδεύτηκε και από κατάθλιψη, αναπηρία, οικονομική πίεση και κοινωνική απόσυρση [5].

Παρά ταύτα, η νόσος του δημιούργησε καλλιτεχνική μετουσίωση, που συνέβαλε στην αλλαγή της ζωγραφικής του τεχνοτροπίας και στην οποία οφείλεται μια σειρά από περισσότερους από 1000 πίνακες μικρού σχήματος με την ονομασία ‘‘Διαλογισμοί’’.

Αυτή η διαδικασία άνοιξε νέους ορίζοντες δράσης των καλλιτεχνών και αύξησε την εκτίμηση του κοινού για τη μοντέρνα τέχνη [6]. 

Alexej von Jawlensky. Heilandsgesicht Kopf Lichte Ruhe c 1921

Alexej von Jawlensky.  Grosse Variation, Es stürmt

Alexej von Jawlensky. Roter Abend - Blaue Berge

Alexej von Jawlensky - Olivenhain, Landschaft mit Straßen und Bäumen

Raoul Dufy (1877-1953)

O Raoul Dufy  ήταν ένας κλασσικά εκπαιδευμένος Γάλλος ζωγράφος, διακοσμητής και γραφίστας, στον οποίο διαγνώστηκε η ρευματοειδής αρθρίτιδα το 1935.

Εκείνη την εποχή χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας τα άλατα χρυσού. Από το 1937 άρχισε να υποφέρει από πολλαπλή αρθρίτιδα και εγκαταστάθηκε στη νότια Γαλλία για να βελτιωθεί η υγεία του [7].

Μετά από κάποιο άρθρο γι’ αυτόν, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Life τράβηξε, με την ασθένειά του, την παγκόσμια προσοχή και τον προσκάλεσαν το 1950 στη Βοστόνη να συμμετάσχει σε μια κλινική μελέτη χρησιμοποίησης των κορτικοστεροειδών (κορτιζόνη) κατά της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Η κορτιζόνη του ανακούφισε τα συμπτώματα και από ευγνωμοσύνη ζωγράφισε τον πίνακα ΄΄Η κορτιζόνη΄΄ ("La Cortisone,"), τον οποίο δώρισε στην φαρμακευτική εταιρεία που ανέπτυξε την παραγωγή του φαρμάκου [8].

Raoul Dufy. La cortisone, 1950

 Ο Dufy συνέχισε να παίρνει κορτιζόνη, η οποία δεν θεραπεύει τη νόσο, αλλά ανακουφίζει τα συμπτώματά της. Παίρνοντας την κορτιζόνη, αν και μη θεραπευμένος, αλλά αισθανόμενος καλά , επέστρεψε και συνέχισε να ζωγραφίζει μέχρι το θάνατό του το 1953.

 Ο θάνατός του προκλήθηκε από μαζικές γαστρικές αιμορραγίες, εξ’ αιτίας των παρενεργειών του συνδυασμού ασπιρίνης και κορτιζόνης , που συστηματικά έπαιρνε [1].

Raoul Dufy La Tour Eiffel, 1935

 Raoul Raoul Dufy  Studio with Vase of Roses 1942

 Niki de Saint Phalle (1930-2002)

 Η Niki de Saint Phalle  έπασχε από ρευματοειδή αρθρίτιδα και αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα ανθρώπου που αντιμετώπισε επιτυχώς τη νόσο της σε εποχές που δεν υπήρχε η σύγχρονη φαρμακοθεραπεία. Έπαιρνε επί 20 χρόνια πρεδνιζολόνη (μορφή κορτιζόνης) και ανθελονοσιακά φάρμακα που της εξασφάλισαν κάποιο καλό λειτουργικό αποτέλεσμα και περιορισμό των διαβρώσεων των αρθρώσεων του καρπού των χεριών της.

 Η Niki de Saint Phalle ήταν μια αυτοδίδακτη Γαλλίδα ζωγράφος και γλύπτρια. Αναδείχτηκε ως η πλέον σημαντική και  πρωτότυπη γυναίκα καλλιτέχνις του 20 αιώνα.

 Κατά τη διάρκεια του βίου της υπέστη πολλές συναισθηματικές κακώσεις και εκτός από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα έπασχε και από πνευμονοπάθεια.

 Η Niki de Saint Phalle έβγαινε από την κάθε σωματική και συναισθηματική κρίση με νέες δυνάμεις και νέες καλλιτεχνικές ιδέες.

Πιθανόν η επαγγελματική  έκθεση της  ζωγράφου στα τοξικά λαμπερά χρώματα, που χρησιμοποιούσε, συνέβαλε στην ανάπτυξη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, όπως και στον Renoir και Dufy.

 Επιπλέον οι δύο τελευταίοι ήσαν και καπνιστές, που αποτελεί παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, αλλά και επιδείνωσής της όταν αυτή εγκατασταθεί.

Η Niki de Saint Phalle παρήγαγε τα γλυπτά της από πλαστικό υλικό χωρίς να προστατεύεται, ενώ είναι γνωστό ότι οι αναθυμιάσεις του πολυεστέρα είναι τοξικές και προκαλούν σοβαρές βλάβες στους πνεύμονες και υποτροπιάζοντα προβλήματα υγείας [1, 10].

 Dorothy Crowfoot Hodgkin (1910-1994)

Η Dorothy Crowfoot Hodgkin σε ηλικία 18 ετών ξεκίνησε να σπουδάζει χημεία
στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Αγγλία και εξελίχτηκε σε μια διεθνούς
φήμης βιοχημικό.


Σε ηλικία 28 ετών, το Δεκέμβριο του 1938, αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού της 
διαγνώστηκε ότι έπασχε από ρευματοειδή αρθρίτιδα, που σταδιακά επιδεινωνότανε και δημιούργησε στα χέρια και τα πόδια της έντονες παραμορφώσεις [11].


Οι έρευνές της συνέβαλαν στην εξέλιξη της κρυσταλλογραφίας των ακτινών Χ, της
κρυσταλλογραφίας των πρωτεϊνών και επιβεβαίωσε τη χημική δομή της χοληστερόλης
(1937), πενικιλίνης  (1945)  και της βιταμίνης B-12 (1954) [12].


Έργο της ζωής της υπήρξε  ο καθορισμός του τρισδιάστατου των δομών πολλών
σημαντικών βιολογικών μορίων, χρησιμοποιώντας σχετικά νέες τεχνικές, όπως η περίθλαση των ακτίνων Χ.

Γι’ αυτή την πρωτοποριακή εργασία πήρε το βραβείο Nobel Χημείας το 1964 [13].

Dorothy Hodgkin, by Maggi Hambling, 1985  National Portrait Gallery

Dorothy Hodgkin

 Η τέχνη μπορεί να αποτελέσει ισχυρή πηγή κατανόησης της φυσικής πορείας της νόσου.

Μαθαίνοντας μέσα από τα μάτια του καλλιτέχνη τη διαδικασία της συμπεριφοράς μιας νόσου και της εξέλιξής της στο χρόνο, οι γιατροί μπορούν να ανιχνεύσουν την ιστορία διαφόρων παθολογικών καταστάσεων [14].

Οι καλλιτέχνες και οι επιστήμονες που μέσα από τη δημιουργικότητά τους πήραν τη ζωή τους στα χέρια τους αποτελούν υποδείγματα ανθρώπων που έμαθαν να μετατρέπουν την ανησυχία, το άγχος και το φόβο σε πίστη και ελπίδα. 

 Σήμερα η ρευματοειδής αρθρίτιδα αντιμετωπίζεται στις πλερίστες των περιπτώσεων με τη σύγχρονη φαρμακοθεραπεία, φυσικοθεραπείες, εναλλακτικές θεραπείες και χειρουργικά. Σπάνια σήμερα μια ρευματοειδής αρθρίτιδα δημιουργεί σιβαρές σωματικές αναπηρίες, αρκεί να διαγνωστεί έγκαιρα και να αντιμετωπιστεί από έμπειρο και διαβασμένο ρευματολόγο.

Συνοπτικά πιο κάτω περιγράφονταιοι σύγχρονοι τρόποι αντιμετώπισης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, οι οποίοι συνεχώς βελτιώνονται ή προστίθενται νεώτεροι και με λιγότερες παρενέργειες.

Σύγχρονη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας

Δεν υπάρχει ακόμη ριζική θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Η θεραπεία με συμβατικά φάρμακα στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της νόσου και την επιβράδυνση της εξέλιξής της ή την αντιμετώπιση και πρόληψη των επιπλοκών της.

Μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη: Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα χρησιμοποιούνταιι τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ιβουπροφαίνη, ναπροξένη, δικλοφενάκη, κ.α). Όμως αυτά τα φάρμακα συνοδεύονται και από παρενέργειες, όπως εμβοές των αυτιών, γαστρικός ερεθισμός, που μπορεί να οδηγήσει σε γαστρίτιδα, γαστροδωδεκαλακτυλικό έλκος, γαστρορραγία, καρδιολογικά προβλήματα, βλάβη του ήπατος και των νεφρών [15].

Κορτικοστεροειδή: Τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη, πρεδνιζολόνη, κ.α.) είναι ισχυρά αντιφλεγμονώδη φάρμακα, που περιορίζουν τη φλεγμονή, τον πόνο και τις βλάβες των αρθρώσεων. Χορηγούνται για την ανακούφιση των οξέων συμπτωμάτων της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Τα κορτικοστεροειδή, αν χορηγηθούν πάνω  από δέκα ημέρες, η διακοπή τους πρέπει να γίνεται σταδιακά. Η χρόνια χορήγηση κορτικοστεροειδών μπορεί να συνοδευτεί από σοβαρές παρενέργειες, όπως οστεοπενία, οστεοπόρωση, αύξηση του σωματικού βάρους, διαβήτης, γαστρεντερικές διαταραχές [16].

Τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα, Disease-modifyingantirheumaticdrugs (DMARDs)] Αυτά τα φάρμακα επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου  και διασώζουν τις αρθρώσεις και τους άλλους ιστούς από μόνιμη βλάβη.

Τα πιο γνωστά φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι η μεθοτρεξάτη (Trexall, Otrexup, Rasuvo), λεφλουνομίδη  (Arava), υδροξυχλωροκίνη (Plaquenil) και σουλφασσαλαζίνη (Azulfidine).

Η μεθοτρεξάτη είναι ο πλέον χρησιμοποιούμενος DMARD και δρα περιορίζοντας τα σημεία και συμπτώματα της νόσου, επιβραδύνει την ακτινογραφική εξέλιξη της νόσου, δουλεύει αργά (χρεάζεται εβδομάδες για να φανούν τα πρώτα αποτελέσματά της και είναι αβέβαιος ο μηχανισμός δράσης της στη ρευματοειδή αρθρίτιδα.

 Οι παρενέργειες που συνοδεύουν τη χρήση αυτών των φαρμάκων  μπορεί να είναι η βλάβη του ήπατος, καταστολή του μυελού των οστών και σοβαρές λοιμώξεις των πνευμόνων [17]..

Βιολογικοί παράγοντες (Biologic agents). Οι βιολογικοί παράγοντες λέγονται και τροποποιητές βιολογικών αποκρίσεων και είναι μια νεώτερη τάξη τροποποιητικών της νόσου αντιρρευματικών φαρμάκων. Οι βιολογικοί παράγοντες είναι μονοκλωνικά αντισώματα και χείμερες υποδοχέα/αντισώματος.

Στους βιολογικούς παράγοντες περιλαμβάνονται η αμπατασέπτη  (Orencia), ανταλιμουμάμπη (Humira), ανακίνρα (Kineret), σερτολιζουμάμπη (Cimzia), ετανερσέπτη  (Enbrel), γκολιμουμάμπη  (Simponi), ινφλιξιμάμπη  (Remicade), ριτουξιμάμπη  (Rituxan), τοσιλιζουμάμπη  (Actemra) και τοφασιτινίμπη  (Xeljanz)

Τα παραπάνω φάρμακα μπορούν να στοχεύσουν τμήματα του ανοσοποιητικού συστήματος, που προκαλούν τη βλάβη στις αρθρώσεις και τους ιστούς. Διεγείρουν τον  παράγοντα νέκρωσης όγκου. Στοχεύει επίσης τα Β κύτταρα και τον υποδοχέα της ΙL-6. Οι βιολογικοί παράγοντες  αυξάνουν τον κίνδυνο πρόκλησης λοιμώξεων [18].

Στις περιπτώσεις εκείνες που τα φάμακα αποτυγχάνουν να προλάβουν ή να επιβραδύνουν τις βλάβες των αρθρώσεων είναιο δυνατόν να γίνουν χειρουργικές παρεμβάσεις.

Επειδή η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι θεραπεύσιμη, αλλά όχι ιάσιμη και δεδομένου ότι τα χρησιμοποιούμενα φάρμακα μπορεί να μην είναι ανεκτά από τον οργανισμό των πασχόντων ή μπορεί σε μερικούς να προκαλούν δυσβάσταχτες παρενέργειες, ποτέ δεν έπαψαν οι έρευνες της αξιοποίησης εναλλακτικών θεραπειών.

Ιχθυέλαιο. Είναι πλέον γνωστόν ότι το ιχθυέλαιο [πλούσιο σε εικοσαπενταενοϊκό οξύ (EPA) και δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA)]  μπορεί να περιορίσει τον πόνο και τη δυσκαμψία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Το ιχθυέλαιο μπορεί να προκαλέσει σε μερικά άτομα ναυτία, γαστρικό φούσκωμα, αίσθημα γεύσης ψαριού στο στόμα [19].

Φαρμακευτικά φυτά που χρησιμοποιούνται κατά της συμπτωματολογίας της ρευματοειδούς αρθρίτιδας: 

Έλαιο των σπόρων του νυχτολούλουδου [seeds of evening primrose( Oenothera biennis   ή   Evening primrose). Η ταυτόχρονη χορήγηση ελαίου σπόρων νυχτολούλουδου και ιχθυελαίου έχει βρεθεί ότι μετριάζει, τη φλεγμονή, τη δραστηριότητα της νόσου και τα επίπεδα των βιοσηματοδοτώντου οξειδωτικού στρες, μέσω της αύξησης των δραστηριοτήτων των αντιοξειδωτικών ενζύμων [20].

Έλαιο των σπόρων του Καρδιαγωγού  ή αρμπέτας ή μπουράντζας, που είναι πλούσιο σε γάμμα λινολενικό οξύ , το οποίο αυξάνει τα επίπεδα της προσταγλανδίνης Ε. Η αύξηση αυτή αυξάνει τα επίπεδα του  cAMP (Cyclic adenosine monophosphate (cAMP), το οποίο με τη σειρά του καταστέλλει τη σύνθεση του παράγοντα νέκρωσης- άλφα (ΤΝF-α). Έχει βρεθεί ότι ο παράγοντας αυτός είναι ο κεντρικός μεσολαβητής των φλεγμονωδών και καταστρεπτικών για τις αρθρώσεις στη ρευματοειδή αρθρίτιδα [21, 22].

 Έλαιο μαύρου φραγκοστάφυλου (Ριβήσιον το μέλαν, Black currant). Το λάδι αυτό είναι πλούσιο σε γαμμα λινολενικό οξύ και άλφα λινολενικό οξύ. Τόσο το γάμμα λινολενικό, όσο και το  εικοσιπενταενοικό οξύ που προέρχεται από το  άλφα λινολενικό οξύ καταστέλλουν τη φλεγμονή και τις βλάβες των αρθρώσεων σε πειραματόζωα.

Η χορήγηση ελαίου μαύρου φραγκοστάφυλου σε πάσχοντες από ρευματοειδή αρθρίτιδα περιόρισε τα σημεία και συμπτώματα και τη δραστηριότητα της νόσου σε σύγκριση με πάσχοντες στους οποίους δεν χορηγήθηκε το έλαιο φραγκοστάφυλου, αλλά εικονικό φάρμακο [23].

 Κουρκουμίνη. Η κουρκουμίνη είναι το κύριο συστατικό του ριζώματος του τροπικού φαρμακευτικού φυτού κουρκουμάς (Curcuma longa), που χρησιμοποιείται εδώ και πολλούς αιώνες, παραδοσιακά στην Αγιουρβεδική ιατρική.

Η κουρκουμίνη είναι γνωστή για την ισχυρή αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και αντιαρθριτιδική δράση της [24, 25].

Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της κουρκουμίνης αξιολογήθηκαν, όταν χορηγήθηκε μόνη η κουρκουμίνη ή σε συνδυασμό με τη νατριούχο δικλοφαινάκη (μη στερινοειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο), σε ασθενείς με ενεργή ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Σαράντα πέντε διαγνωσμένοι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα τυχαιοποιημένα χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Ομάδα με ασθενείς που έπαιρναν: Μόνον κουρκουμίνη (500mg), μόνο νατριούχο δικλοφαινάκη ( 50mg) και η Τρίτη ομάδα που έπαιρνε συνδυασμένες και τις δύο ουσίες.

Αξιολογήθηκαν κυρίως ο περιορισμός της βαθμολογίας δραστηριότητας της νόσου [Disease Activity Score (DAS) 28] και δευτερευόντως τα κριτήρια του American College of Rheumatology (ACR), που αφορούν  τον περιορισμό της ευαισθησίας και του οιδήματος των αρθρώσεων.

Οι ασθενείς και των τριών ομάδων έδειξαν στατιστικά σημαντικές αλλαγές στα DAS scores. Ενδιαφέρον είναι ότι η ομάδα των ασθενών που πήρε μόνον κουρκουμίνη έδειξε το υψηλότερο ποσοστό συνολικής βελτίωσης των DAS και ACR scores (ACR 20, 50 και 70)..

Αυτά τα αποτελέσματα (scores) των ασθενών της ομάδας, που πήραν κουρκουμίνη  ήσαν σημαντικά καλύτερα από τα αποτελέσματα των ασθενών της ομάδας που πήρε νατριούχο δικλοφαινάκη.
Το σημαντικότερο δε είναι ότι η θεραπεία με την κουρκουμίνη υπήρξε ασφαλής και δεν συνοδεύτηκε από οποιαδήποτε παρενέργεια [25].

Με την παραπάνω μελέτη οι ερευνητές παρέχουν την πρώτη απόδειξη της ασφαλείας και της υπεροχής της θεραπείας με κουρκουμίνη σε ασθενείς με ενεργή ρευματοειδή αρθρίτιδα και  ανοίγουν το δρόμο για τη διενέργεια ευρύτερης κλίμακας κλινικών ερευνών επιβεβαίωσης αυτών των ευρημάτων σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλες αρθροπάθειες [25].

Η αποτελεσματικότητα της χορήγησης της κουρκουμίνης περιορίζεται σημαντικά στους ανθρώπους από το γεγονός ότι η φυσική σκόνη κουρκουμίνης έχει πτωχή απορροφητικότητα από το έντερο και βιοδιαθεσιμότητα, ακόμη και όταν χορηγείται σε μεγάλες δόσεις 8 g ημερησίως [26].

Η χορήγηση μεγάλων δόσεων κουρκουμίνης από το στόμα, καθημερινά, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί  από τους ασθενείς, διότι είναι υποχρεωμένοι να πάρουν ημερησίως 16 κάψουλες των 500mg σκόνης κουρκουμίνης.

To πρόβλημα αυτό επιδιώχθηκε να λυθεί με τη δημιουργία διαφόρων μορφών κουρκουμίνης υψηλής απορροφητικότητας ή τη συνδυασμένη χορήγηση κουρκουμίνης και πιπερίνης, που μπορεί να αυξήσει την απορροφητικότητα της κουρκουμίνης κατά 2000% [27].

Μέχρι τώρα έχουν κυκλοφορήσει μορφές κουρκουμίνης υπό μορφή νανοσωματιδίων, λιποσωμιακές κάψουλες, κλπ. Όμως η  πιο ευαπορρόφητη μορφή κουρκουμίνης που έχει κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα είναι η μικκυλιακή κουρκουμίνη, Γερμανικής τεχνογνωσίας (NovasolCurcumin), που κυκλοφορεί στην Ελλάδα, ως συμπλήρωμα διατροφής με την εμπορική ονομασία Curcugkel. 

To Curcugkel έχει 18.500% μεγαλύτερη απορροφητικότητα και βιοδιαθεσιμότητα από την απλή σκόνη κουρκουμίνης [28]. Γιαυτό μία κάψουλα Curcugkel ισοδυναμεί με 16 κάψουλες απλής σκόνης κουρκουμίνης των 500mg.

Οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να παίρνουν τα φάρμακα που έχει καθορίσει γι’ αυτούς ο θεράπων ιατρός τους και συμπληρωματικά μπορούν να παίρνουν μία έως τρεις κάψουλες Curcugkel ημερησίως, επί τρείς μήνες. Μετά από σύντομη διακοπή μπορούν να επαναλάβουν τη συμπληρωματική λήψη του Curcugkel. 

Tο Curcugkel σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, σε κάθε πόλη ή περιοχή της Ελλάδος (Ταχυμεταφορές Speedex) στην τιμή των 25.11 Ευρώ περιλαμβανομένου του ΦΠΑ [συν 2,00€ μεταφορικά + 1,86 αντικαταβολή (σύνολο 3,86 Ευρώ)].

Μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνώντας: Σταθερό: 2741026658, 2744023768. Κινητό: 6944280764 ή στέλνοντας mail: pharmage@otenet.gr ή μέσω του e-shop της pharmagel. Αν είστε κάτοικος Κύπρου ή άλλης χώρας του εξωτερικού επικοινωνήστε μαζί μας, για να σας πληροφορήσουμε το κόστος των μεταφορικών.

Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00π.μ-13.00 μμ.
Τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες μπορείτε να το παραγγέλλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr, ή με SMS γράφοντας ονοματεπώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση, ταχυδρομικό τομέα, τηλέφωνο επικοινωνίας.

Βιβλιογραφική τεκμηρίωση 

1. Zeidler H. Great artists with rheumatoid arthritis: what did their disease and coping teach? Part I. Pierre-Auguste Renoir and Alexej von Jawlensky. J Clin Rheumatol. 2012 Oct;18(7):376-81. doi: 10.1097/RHU.0b013e3182741ad3.

2.Diane Mathis1 A gut feeling about arthritis. eLife. 2013; 2: e01608 Published online 2013 Nov 5. doi:  10.7554/eLife.01608

3. A. Boonen, J. van de Rest, J. Dequeker, S. van der Linden. How Renoir coped with rheumatoid arthritis. BMJ. 1997 December 20; 315(7123): 1704–1708.

 4. Evan Kowalski, Kevin C. Chung. Impairment and disability: Renoir's adaptive coping strategies against rheumatoid arthritis. Hand (N Y) 2012 December; 7(4): 357–363. Published online 2012 November 10. doi: 10.1007/s11552-012-9467-4

 5.Zeidler H. ["Memories of my sick hands": life and medical history of the painter Alexej von Jawlensky]. Z Rheumatol. 2011 Jun;70(4):336-57. doi: 10.1007/s00393-010-0658-5.

 6. Castillo-Ojugas A. The effect of rheumatoid arthritis in the life and work of 3 great painters: Auguste Renoir, RaoulDufy and Alexis Jawlensy]. An R Acad Nac Med (Madr). 1992;109(4):673-83. 

 7. HOMBURGER F. Raoul Dufy, artist and patient. Postgrad Med. 1953 Dec;14(6):551-2.

8. Homburger F, Bonner CD. The treatment of Raoul Dufy's arthritis.N Engl J Med. 1979 Sep 20;301(12):669-73. 

 9.Zeidler H. Niki de Saint Phalle's lifelong dialogue between art and diseases: psychological trauma of sexual abuse, transient selective IgA deficiency, occupational exposure to toxic plastic material, chronic lung disease, rheumatoid arthritis. Joint Bone Spine. 2013 May;80(3):332-7. doi: 10.1016/j.jbspin.2012.09.026. Epub 2012 Nov 20.

 10.Hinojosa-Azaola A1, Alcocer-Varela J2. Art and rheumatology: the artist and the rheumatologist's perspective. Rheumatology (Oxford). 2014 Oct;53(10):1725-31. doi: 10.1093/rheumatology/ket459. Epub 2014 Jan 30.

 11. Glusker JP. Dorothy Crowfoot Hodgkin (1910-1994). Protein Sci. 1994 Dec;3(12):2465-9.

 12. Howard JA. Dorothy Hodgkin and her contributions to biochemistry. Nat Rev Mol Cell Biol. 2003 Nov;4(11):891-6.

 13. Shampo MA, Kyle RA. Dorothy Hodgkin--1964 Nobel laureate for work on vitamin B12. Mayo Clin Proc. 2002 May;77(5):403.

 14.Hinojosa-Azaola A1, Alcocer-Varela J2. Art and rheumatology: the artist and the rheumatologist's perspective. Rheumatology (Oxford). 2014 Oct;53(10):1725-31. doi: 10.1093/rheumatology/ket459. Epub 2014 Jan 30.

 15. Pakhomova lG. [A choice of a nonsteroidal anti-inflammatory drug with regard to gastrointestinal and cardiovascular' risks]. Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova. 

 16. Movahedi M, Costello R, Lunt M, Pye SR, Sergeant JC, Dixon WG. Oral glucocorticoid therapy and all-cause and cause-specific mortality in patients with rheumatoid arthritis: a retrospective cohort study.Eur J Epidemiol. 2016 Jun 2.

 17. Pasma A, den Boer E, van 't Spijker A, Timman R, van den Bemt B, Busschbach JJ, Hazes JM. Nonadherence to disease modifying antirheumatic drugs in the first year after diagnosis: comparing three adherence measures in early arthritis patients. Rheumatology (Oxford). 2016 Jun 27. pii: kew247. 

 18. Bolge SC, Goren A, Brown D, Ginsberg S, Allen I. Openness to and preference for attributes of biologic therapy prior to initiation among patients with rheumatoid arthritis: patient and rheumatologist perspectives and implications for decision making. Patient Prefer Adherence. 2016 Jun 16;10:1079-90. doi: 10.2147/PPA.S107790. 

 19. Reed GW, Leung K, Rossetti RG, Vanbuskirk S,  Sharp JT, Zurier RB. Treatment of rheumatoid arthritis with marine and botanical oils: an 18-month, randomized, and double-blind trial. Evid Based Complement Alternat Med. 2014;2014:857456. doi: 10.1155/2014/857456. Epub 2014 Mar 19.

20. Vasiljevic D, Veselinovic M, Jovanovic M, Jeremic N, Arsic A, Vucic V, Lucic-Tomic A, Zivanovic S, Djuric D, Jakovljevic V. Evaluation of the effects of different supplementation on oxidative status in patients with rheumatoid arthritis. Clin Rheumatol. 2016 Jan 13. 

21. Kast RE. Borage oil reduction of rheumatoid arthritis activity may be mediated by increased cAMP that suppresses tumor necrosis factor-alpha. Int Immunopharmacol. 2001 Nov;1(12):2197-9.

22. Belch JJ, Hill A. Evening primrose oil and borage oil in rheumatologic conditions. Am J Clin Nutr. 2000 Jan;71(1 Suppl):352S-6S.

23. Leventhal LJ, Boyce EG, Zurier RB. Treatment of rheumatoid arthritis with blackcurrant seed oil. Br J Rheumatol. 1994 Sep;33(9):847-52.

24. Deodhar SD, Sethi R, Srimal RC. Preliminary study on antirheumatic activity of curcumin (diferuloyl methane). Indian J Med Res. 1980 Apr;71:632-4.

 25. Chandran B, Goel A. A randomized, pilot study to assess the efficacy and safety of curcumin in patients with active rheumatoid arthritis. Phytother Res. 2012 Nov;26(11):1719-25. doi: 10.1002/ptr.4639. Epub 2012 Mar 9.

26. Kurita, T., Makino, Y., Novel curcumin oral delivery systems. Anticancer Res. 2013, 33, 2807–2821

27. Shoba G1, Joy D, Joseph T, Majeed M, Rajendran R, Srinivas PS. Influence of piperine on the pharmacokinetics of curcumin in animals and human volunteers. Plant+a Med. 1998 May;64(4):353-6

28. Schiborr C, Kocher A, Behnam D, Jandasek J, Toelstede S, Frank J. The oral bioavailability of curcumin from micronized powder and liquid micelles is significantly increased in healthy humans and differs between sexes.Mol Nutr Food Res. 2014 Mar;58(3):516-27. doi: 10.1002/mnfr.201300724. Epub 2014 Jan 9.

 Το παρόν άρθρο επανερευνήθηκε και ανανεώθηκε την 4η Φεβρουαρίου του 2017