Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία για τον Καρκίνο [American Cancer Society] ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη δεύτερη συνηθέστερη αιτία  θανάτου, μεταξύ των ανδρών. 

Υπολόγισαν για το 2013, την εμφάνιση   >235,000 νέων περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη, τουλάχιστον στις ΗΠΑ [1].

Έχει υπολογιστεί ότι μέχρι το 2020 θα αυξηθο

ύν τα κρούσματα καρκίνου του προστάτη, λόγω αύξησης του αριθμού των γεννήσεων στις ΗΠΑ [2].

Παρά τούτο η συνεχής επαγρύπνηση με την μέτρηση των συγκεντρώσεων του PSA (prostate-specific antigen) στον ορό του αίματος και με τις πρόσφατες εξελίξεις της μοριακής απεικόνισης οι κλινικοί γιατροί είναι σε θέση να διαγνώσουν έγκαιρα τον αυξανόμενο όγκο του καρκίνου του προστάτη, προτού αυτός δημιουργήσει κλινικές εκδηλώσεις και το σημαντικότερο προτού ο καρκίνος δημιουργήσει μεταστάσεις.

Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει στους κλινικούς γιατρούς να μεθοδεύσουν τη στρατηγική της κατάλληλης θεραπείας, ανάλογα με την περίπτωση.

Οι τρέχουσες θεραπευτικές μέθοδοι θεραπείας του προστάτη είναι η χορήγηση στεροειδών  και μη στεροειδικών αντιανδρογόνων , η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία, χειρουργική αφαίρεση του προστάτη με τον όγκο ή ο συνδυασμός των παραπάνω.

Αν και αυτές οι θεραπευτικές επιλογές μπορεί να είναι επιτυχείς για τον έλεγχο της εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη, δυστυχώς συχνά συνοδεύονται από την εκδήλωση επιπλοκών, ποικίλης βαρύτητας, που έχουν σχέση με το ουροποιητικό σύστημα και τη σεξουαλική λειτουργία.

Η έρευνα λοιπόν επιδιώκει την επινόηση νέων θεραπευτικών  δυνατοτήτων, προκειμένου να αποφεύγονται αυτές οι επιπλοκές.

Διάφορα χαρακτηριστικά του καρκίνου του προστάτη εξυπηρετούν ως μοντέλα για την ανάπτυξη νέων χημειοπροστατευτικών τεχνικών, οι οποίες περιλαμβάνουν τη μελέτη της υψηλής εξάπλωσης της νόσου, της ετερογενούς παρουσίασης, του μακρού λανθάνοντος ανάπτυξης του όγκου, την ετερογενή παρουσία του, τη βραδεία εξέλιξή του, τις προνεοπlασματικές βλάβες και τη διαθεσιμότητα καρκινικών δεικτών[2, 3].

Ιστολογικά ο καρκίνος του προστάτη είναι ο ίδιος παγκοσμίως, όσον αφορά τον όγκο, τις διαβαθμίσεις κακοήθειας και τον αριθμό των κακοήθων εστιών [4].

Όμως ο αριθμός των πασχόντων διαφέρει από χώρα σε χώρα. Συγκεκριμένα στις Δυτικές χώρες παρατηρείται υψηλότερη συχνότητα εκδήλωσης του καρκίνου του προστάτη, σε σύγκριση με την Ινδία, Κίνα και Ιαπωνία.

Οι πάσχοντες από καρκίνο του προστάτη στις Δυτικές χώρες έχουν μεγαλύτερη θνησιμότητα, σε σύγκριση με τους πάσχοντες των Ασιατικών χωρών, περιλαμβανομένης και της Ινδίας, Κίνας και Ιαπωνίας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι άνδρες που μετανάστευσαν από χώρες χαμηλού κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου του προστάτη  σε χώρες υψηλού κινδύνου, έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.

Σύμφωνα πάλι με την την Αμερικανική Εταιρεία για τον Καρκίνο τα γενετικά προδιατεθειμένα άτομα να εκδηλώσουν καρκίνο του προστάτη ανέρχονται μόνον στο 5–10% των περιπτώσεων [1].

Γιαυτό το κύριο θέμα της βιβλιογραφίας αφορά τον εντοπισμό των περιβαλλοντικών παραγόντων που προάγουν ή ανακόπτουν την εκδήλωση του καρκίνου του προστάτη.

Διάφορα τρόφιμα ή συστατικά τροφίμων φαρμακευτικής και ιατρικής σημασίας ονομάζονται φαρμακοτρόφιμα [nutraceuticals]. Τα τρόφιμα αυτά μπορεί να υπάρχουν μόνον σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη μας και να καταναλίσκονται από τους κατοίκους αυτών των περιοχών. Άλλα τρόφιμα έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση των πληθυσμών που τα καταναλίσκουν στην πολιτισμική συμπεριφορά ή τη θρησκευτική ζωή της καθημερινής ζωής.

Τα τρόφιμα αυτά μπορεί να είναι δραστικά και να δρουν ευεργετικά στη διατήρηση της υγείας ή την αντιμετώπιση διαφόρων παθολογικών καταστάσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και ο καρκίνος του προστάτη.

Oι αντικαρκινικές ιδιότητες της κουρκουμίνης

Η κουρκουμίνη που αποτελεί το κύριο συστατικό των κονδύλων του ριζώματος του τροπικού φυτού κουρκουμάς ή Κουρκούμη η μακρά [Curcuma longa] είναι μια πολυφαινολική κίτρινη χρωστική, στην οποία έχει δοθεί πολύ μεγάλη προσοχή τα τελευταία χρόνια, διότι είναι μια ισχυρή αντιφλεγμονώδης, αντιοξειδωτική, αντικαρκινική και αντιμεταστατική φυσική ουσία [5].

Ο κουρκουμάς περιέχει κυρίως τρία συστατικά την κουρκουμίνη, δημεθόξυκουρκουμίνη και διδιμεθόξυκουρκουμίνη. Από αυτά τα τρία συστατικά η κουρκουμίνη είναι το ισχυρότερο συστατικό και περιέχεται σε μεγαλύτερη ποσότητα.

Στις Ασιατικές χώρες Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία που κάνουν υψηλή κατανάλωση κουρκουμά παρατηρείται χαμηλή συχνότητα καρκίνου του προστάτη, πράγμα που δηλώνει ότι η κουρκουμίνη έχει χημειοπροληπτική δράση [10].

Σήμερα έχει αποδειχτεί ότι η κουρκουμίνη και ορισμένα από τα παράγωγά της διαθέτουν αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική, αντικαρκινική και αντιμεταστατική δράση [6-9, 10].

Καθώς η κουρκουμίνη δεν επιδεικνύει τοξικές, γενοτοξικές ή τερατογονικές ιδιότητες έχει επιλεγεί και έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές κλινικές μελέτες ως πιθανή θεραπεία για τους καρκίνους του ανθρώπου [3, 5, 11,12].

Ο μακρύς λανθάνων χρόνος εκδήλωσης του καρκίνου του προστάτη και η υψηλή συχνότητα καρκινογένεσης του,  παρέχουν την ευκαιρία  παρέμβασης με χημειοπροφύλαξηη με στόχο την πρόληψη ή την εκρίζωση των κακοηθειών του προστάτη.

Η κουρκουμίνη (διφερουλοϋλμεθάνιο) είναι ένα γνωστή φυσική χημική ένωση, η οποία επιδεικνύει θεραπευτικές υποσχέσεις για τον καρκίνο του προστάτη, καθώς διαθέτει καρκινοπροληπτικές, αντικαρκινικές και αντιμεταστατικές ιδιότητες.

Πράγματι, η κουρκουμίνη υπεισέρχεται στον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων του προστάτη και των μεταστάσεών του μέσω της μείωσης της δραστηριότητας του υποδοχέα ανδρογόνου [androgen receptor] και του υποδοχέα του παράγοντα επιδερμικής ανάπτυξης [epidermal growth factor receptor], αλλά και μέσω της πρόκλησης ανακοπής του κύκλου ζωής των καρκινικών κυττάρων.

Η κουρκουμίνη ρυθμίζει τη φλεγμονώδη απόκριση μέσω της ανακοπής των προ-φλεγμονωδών χημικών μεσολαβητών και του βιοχημικού μονοπατιού σηματοδότησης NF-κB.

Αυτά τα αποτελέσματα είναι συνεπή  με την ικανότητα της κουρκουμίνης να αυξάνει την παραγωγή προ-αποπτωτικών πρωτεϊνών και να μειώνει τη δραστηριότητα των αντιαποπτωτικών ομόλογων τους.

Μόνη της η κουρκουμίνη ή σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία μεσολάβησης με TRAIL [ TRAIL-mediated immunotherapy (TNF-related apoptosis-inducing ligand (TRAIL)] ή ακτινοθεραπεία αναφέρεται ότι προκαλεί θάνατο των καρκινικών κυττάρων του προστάτη μέσω της απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος).

H κουρκουμίνη έχει δείξει ότι ελαττώνει τον πολλαπλασιασμό της σειράς των καρκινικών κυττάρων που εξαρτώνται και δεν εξαρτώνται από ανδρογόνο [12].

Φαίνεται ότι η κουρκουμίνη είναι μια μη τοξική εναλλακτική θεραπεία του καρκίνου του προστάτη και της πρόληψής του ή παράγοντας συμπληρωματικής θεραπείας μαζί με τις κλασσικές αντικαρκινικές θεραπείες.

Σύμφωνα με την έρευνα του Seyed Sadegh Eslami και των συνεργατών του (2021) σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων του προστάτη που δημοσιεύτηκε στο Νutr Cancer ο συνδυασμός κουρκουμίνης και μετφορμίνης αναστέλλει την κυτταρική ανάπτυξη και προκαλεί απόπτωση χωρίς να επηρεάζει τον κυτταρικό κύκλο στην κυτταρική σειρά LNCaP καρκίνου του προστάτη [14].

Η κουρκουμίνη είναι ένας πολλά υποσχόμενος αντικαρκινικός παράγοντας για ποικίλους τύπους καρκίνου. Παρά τούτο η πτωχή συστηματική βιοδιαθεσιμότητά της, όταν χορηγείται από το στόμα, και ο ταχύς μεταβολισμός της κυρίως στο ήπαρ εμποδισε μέχρι πρόσφατα την κλινική  εφαρμογή της.

Οι  μέγιστες συγκεντρώσεις κουρκουμίνης στο πλάσμα, ακόμη και όταν χορηγηθεί η μέγιστη ανεκτή δόση των 10-12 γραμμαρίων κουρκουμίνης ημερησίως παραμένει στα χαμηλά επίπεδα των  νανογραμμομοριακών  συγκεντρώσεων [<160nmol/L] [13].

Προκειμένου να ξεπεραστεί αυτό το πρόβλημα έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες στρατηγικές, όπως η ανακοπή του μεταβολισμού της κουρκουμίνης με την προσθήκη επικουρικών ουσιών και τη δημιουργία υγρών και στερεών συστημάτων απελευθέρωσης κουρκουμίνης

Για να αυξηθεί η απορροφητικότητα της κουρκουμίνης από το έντερο και η βιοδιαθεσιμότητά της στους ιστούς έχουν επινοηθεί διάφορες στρατηγικές, όπως η μικροποίηση των μορίων της και η μικκυλιοποίησή της. Η ταυτόχρονη χορήγηση κουρκουμίνης με πιπερίνη αυξάνει την απορροφητικότητα της κουρκουμίνης κατά 20 περίπου φορές ή 2000%.

Η μικροποίηση των μορίων [micronization] της αυξάνει την απορροφητικότητα της κουρκουμίνης κατά 27 περίπου φορές. Η σύνδεση της κουρκουμίνης με μικκύλια (μικκυλιοποίηση) μετατρέπει την κουρκουμίνη, ταυτόχρνα σε  υδατοδιαλυτή και λιποδιαλυτή.