Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Άλλα συμπτώματα που συνοδεύουν την ενδομητρίωση  είναι η δυσπαρεύνεια, η δυσουρία, η δυσμηνόρροια.

Η νόσος έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική ευεξία των γυναικών που πάσχουν, καθώς επηρεάζεται σημαντικά η παραγώγικότητά τους και η ποιότητα της ζωής τους.

Η ενδομητρίωση επίσης δημιουργεί σημαντική και κοινωνική επιβάρυνση στις ασθενείς, τις οικογένειές τους και τελικά στην κοινωνία, ως σύνολο.

Παρά τη υψηλή επίπτωσή της και το κόστος της, η ενδομητρίωση δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς με αποτέλεσμα να περιορίζεται η ικανότητα κατανόησης της νόσου και η δυνατότητα ριζικής θεραπείας της [2].

Ωστόσο, η διάγνωση αυτής της ασθένειας δεν γίνεται άμεσα και έγκαιρα, καθώς για μακρύ χρονιικό διάστημα τα συμπτώματά τους οι πάσχουσες, τα αντιμετωπίζουν φαρμακευτικά και σε πολλές περιπτώσεις η ακριβής διάγνωση τίθεται όψιμα [3].

Οι κλινικές εκδηλώσεις της ενδομητρίωσης ποικίλουν και τα σημεία και συμπτώματά της δεν συσχετίζονται καλά με την έκταση της νόσου.

Η παρουσία του έκτοπου, δηλαδή ενός έξω από τη μήτρα, ιστού του ενδομητρίου (ενδομήτριο είναι ο βλεννογόνος της μήτρας)  σχετίζεται με λεμφικές / αγγειακές μεταστάσεις, μεταπλασία στην κοιλότητα του σώματος και παλίνδρομη εμμηνόρροια, δηλαδή μια ροή του αίματος των εμμήνων προς τα πίσω μέσω των σαλπίγγων [4].  

Η υποκείμενη παθοφυσιολογία της ενδομητρίωσης παραμένει αδιευκρίνιστη. Υπάρχουν αυξημένες ενδείξεις που ενοχοποιούν ορμονικούς και ανοσολογικούς παράγοντες, οι οποίοι ενεργοποιούν ένα τοπικό φλεγμονώδες μικροπεριβάλλον, που ενθαρρύνει  τη συντήρηση της ενδομητρίωσης και την παραγωγή χημικών μεσολαβητών που ευθύνονται για την πρόκληση των δύο κύριων συμπτωμάτων της, ήτοι του πόνου και της στειρότητας [5].

Ενδομητριωτικές εναποθέσεις  έχουν βρεθεί εντός της γυναικείας πυέλου,  στις περιτοναϊκές επιφάνειες των πυελικών οργάνων και εντός του πυελικού περιτοναίου [5].

Τα όργανα που επηρεάζονται από αυτήν την ασθένεια είναι η μήτρα, οι ωοθήκες, η  σκωληκοειδής απόφυση, οι σάλπιγγες, το ορθό, η ουροδόχος κύστη και οι ουρητήρες. 

Οι εναποθέσεις ονομάζονται ενδομητριώματα και είναι παλαιά προϊόντα αίματος. Οι πυελικοί σύνδεσμοι, ο οπίσθιος δουγλάσιος ή ευθυμητρικός χώρος, το ορθοκολπικό διάφραγμα και ο κυστεομητρικός χώρος μπορούν επίσης να εμπλακούν στην ενδομητρίωση.

Επίσης, έχουν βρεθεί  και άλλες εναποθέσεις ενδομητριωμάτων και περιοχές εκτός της γυναικείας πυέλου ή λεκάνης [6].

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης τίθεται με τη λαπαροσκόπηση, που είναι μια ευρέως αποδεκτή και αναγνωρισμένη τεχνική για την αποτελεσματικότητά της. Η λαπαροσκόπηση μπορεί να συνδυαστεί και με ιστολογική  εξέταση [5].

Σημαντικά προσφέρει  στη διάγνωση της ενδομητρίωσης και η υπερηχογραφία και η  μαγνητική τομογραφία [7].

Δεν υπάρχουν εξετάσεις του ορού αίματος για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης, που να έχουν επαρκή ειδικότητα και ευαισθησία [5].

Θεραπευτική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης

Περίπου το 50% των θηλέων εφήβων και μέχρι το  32 %  όλων των γυναικών της αναπαραγωγικήε ηλικίας που έχουν χειρουργηθεί για χρόνιο πυελικό πόνο ή δυσμηνόρροια  υποφέρουν από ενδομητρίωση.

Ο χρόνος παρέλευσης  μεταξύ των πρώτων μη ειδικών συμπτωμάτων και της ιατρικής διάγνωσης  της ενδομητρίωσης είναι περίπου 7 χρόνια.

Αυτό οφείλεται όχι μόνο στη μη ειδική φύση των συμπτωμάτων, αλλά επίσης και στη παρατηρούμενη συχνά έλλειψη επίγνωση της κατάστασης εκ μέρους των ασθενών και της αναποτελεσματικής συνεργασίας  με τον ή την γυναικολόγο τους, ήδη από την πρώτη επίσκεψη, σε αυτόν.

Καθώς η παθογένεση της ενδομητρίωσης δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένη, η αιτιολογική θεραπεία της νόσου παραμένει αδύνατη.

Στις θεραπευτικές δυνατότητες περιλαμβάνεται η αναλγησία, η ορμονοθεραπεία,  η χειρουργική παρέμβαση και η φαρμακοθεραπεία πρό και/ή μετά την επέμβαση.

Η θεραπεία θα πρέπει να είναι τόσο ριζική, όσο είναι απαραίτητο και κατά το δυνατον περιορισμένη ή η ελάχιστη δυνατή. Το ποσοστό υποτροπής μεταξύ των θεραπευομένων ασθενών κυμαίνεται μεταξύ του  5 % και  > 60 % και εξαρτάται παρα πολύ από την ολοκληρωμένη διαχείριση και τη χειρουργική επιδεξιότητα του γυναικολόγου.

Η  βέλτιστη εξατομικευμένη θεραπεία μιας ασθενούς μπορεί να επιτευχθεί, αφού τεθεί ακριβής διάγνωση με τη συνεργασία ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων, (γυναικολόγος, ενδοκρινολόγος, ακτινοδιαγνώστης, ιστοπαθολόγος, αναισθησιολόγος, κλπ). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί σε ένα εξειδικευμένο κέντρο αντιμετώπισης της ενδομητρίωσης, ιδιαίτερα όταν υπάρχει μια βαθειά διηθητική ενδομητρίωση [8].

Για την ανακούφιση των πόνων χορηγούνται  μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αναστολείς αρωματάσης, προγεστίνες, συνδυασμός  οιστρογόνου-προγεστίνης και εκλεκτικοί ρυθμιστές υποδοχέα προγεστερόνης [9]. 

Αν και ο πόνος μπορεί να αντιμετωπιστεί μεσω φαρμακευτικού αποκλεισμού της ωορρηξίας και της εμμήνου ροής, εν τούτοις οι ενδομητριωτικές βλάβες δεν εκριζώνονται. Η χειρουργική θεραπεία σχετίζεται με την ανακούφιση του πόνου, αλλά το όφελος από αυτήν συχνά είναι προσωρινό [10].

Επειδή δεν υπάρχει κάποια ριζική θεραπεία της ενδομητρίωσης, το  θεραπευτικό ενδιαφέρον των ερευνητών έχει στραφεί και προς τη χρησιμοποίηση φυσικών ουσιών φυτικής προέλευσης, οι οποίες πολλά υπόσχονται [11].

Μια από αυτές τις φυσικές φυτικές ουσίες είναι και η κουρκουμίνη. Η κουρκουμίνη είναι το κύριο συστατικό της σκόνης του αποξηραμένου ριζώματος του κουρκουμά, ο οποίος είναι φυτό των ημιτροπικών και τροπικών χωρών της Ασίας. Ο κουρκουμάς  χρησιμοποιείται από τις παραδοσιακές ιατρικές της Ινδίας, Κίνας και άλλων Ασιατικών χωρών επί χιλιετίες για τις αντιφλεγμονώδεις, καρκινοπροστατευτικές, αντικαρκινικές και καρκινοπροληπτικές ιδιότητές του, που της οφείλει στη δραστική του ουσία την κουρκουμίνη.. Η απομόνωση της κουρκουμίνης από τον κουρκουμά επιτεύχθηκε το 1815 και έκτοτε χρησιμοποιείται ευρύτατα για την αντιμετώπιση ποικίλων ασθενειών [12].

Η σκόνη της κουρκουμίνης είναι σημαντικός αντιφλεγμονώδης  και αντιοξειδωτικός παράγοντας με αντι-αγγειογόνες ιδιότητες, όπως αυτό έχει αποδειχτεί εργαστηριάκά και με μελέτες σε πειραματόζωα και ανθρώπους  [13, 14, 15].

 Η κουρκουμίνη μειώνει τη φλεγμονή που συνοδεύει ορισμένες  ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων.

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει το ρόλο της κουρκουμίνης στην πρόληψη και τη θεραπεία διαφόρων καρκίνων, συμπεριλαμβανομένων των γαστρεντερικών, αναπνευστικών, λεμφικών, δερματικών και αναπαραγωγικών συστημάτων [16].

 Η χρήση κουρκουμίνης μπορεί να συμβάλλει  στον έλεγχο της φλεγμονής, του πολλαπλασιασμού των κυττάρων και της αγγειογένεσης [17].

Επειδή, για την πρόκληση της ενδομητρίωσης παίζουν κρίσιμο ρόλο η παρουσία φλεγμονής, το  οξειδωτικό στρες, η  κυτταρική διήθηση, η δημιουργία ιστικών συμφύσεων και κυτταρική απόπτωση, η κουρκουμίνη θεωρείται ένας ασφαλής και χωρίς παρενέργειες συμπληρωματικός παράγοντας αντιμετώπισης της ενδομητρίωσης.

Μηχανισμοί δράσης της κουρκουμίνης στην ενδομητρίωση

Η φλεγμονή παίζει κύριο ρόλο στην εξέλιξη της ενδομητρίωσης. Παράλληλα, η παραγωγή ελευθέρων ριζών (ROS) στην ενδομητρίωση οδηγεί στην υπερ-ενεργοποίηση της οδού NF-κB, η οποία διεγείρει την αγγειογένεση, την ανάπτυξη των κυττάρων, τη φλεγμονή και την πρόσφυση μορίων  [18].

Επειδή η έναρξη της ενδομητρίωσης σχετίζεται με την αύξηση της οδού ΝF-κΒ, αυτό υποδηλώνει τον ρόλο της στην ανάπτυξη των έκτοπων κυττάρων ενδομητρίωσης, τον πολλαπλασιασμό και την απόπτωση τους [19].

Η κουρκουμίνη ανακόπτει τη δράση του κύριου βιοχημικού μορίου, που γεννάει την φλεγμονή, τον πυρηνικό παράγοντα Κάππα Β [nuclear factor-kappa B ή ΝF-κΒ και ελαττώνει τα επίπεδα όλων των  φλεγμονωδών κυτταροκινών, σε όλο το σώμα [20].

Στην ενδομητρίωση υπάρχει οξειδωτικό στρες, διότι υπάρχει ανισορροπία μεταξύ της παραγωγής ελευθέρων ριζών και ενδογενών αντιοξειδωτικών ουσιών. Η παραγωγή ελευθέρων ριζών ενισχύει την οδό του  NF-κB στα μακροφάγα του περιτοναίου, προκαλώντας κυτταρική ανάπτυξη, αγγειογένεση και φλεγμονή στα ενδομητριωτικά κύτταρα [21].  

Στην ενδομητρίωση υπάρχει αγγειογένεση, δηλαδή παράγονται νέα αγγεία μέσω διαφόρων μηχανισμών, που είναι ακόμη αδιευκρίνιστοι [22].

Η αγγειογένεση ακολουθεί πολλά στάδια, ήτοι: κατακερματισμός αγγείων διάσπαση της βασικής μεμβράνης των αγγείων και εξωκυττάριας θεμέλιας ουσίας, μετανάστευση ενδοθηλιακών κυττάρων και τη δημιουργία νέων αγγείων [23].

Στην αγγειογένεση δημιουργούνται  νέα τριχοειδή μέσω πολλαπλασιασμού και μετανάστευσης προϋπαρχόντων ενδοθηλιακών κυττάρων.

Η κουρκουμίνη δρα αντι-νεοαγγειογενετικά, δηλαδή ανακόπτει τη δημιουργία νέων αγγείων, παρεμποδίζοντας  έτσι την αιματάρδευση των ενδομητριωμάτων και των καρκινικών όγκων [24].

Η κουρκουμίνη επίσης υπεισέρχεται στην παραγωγή των επικίνδυνων  τελικών προϊόντων προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (advanced glycation end products) και των προϊόντων του μεταβολισμού που πυροδοτούν φλεγμονή, η οποία  μπορεί να καταλήξει σε καρκινογόνο μετάλλαξη [25].

Το ενδομητριωτικό περιτόναιο των γυναικών επιδεικνύει  μια υπερπαραγωγή μεταλλοπρωτεϊνασών της θεμέλιας ουσίας [Matrix metallopeptidases (MMPs)] και ιδιαίτερα την  MMP-1, 2, 3, 9 και 11, και κυτταρικά μόρια πρόσφυσης , το ICAM-1, ιντεγκρίνες και καντχερίνες.

Τα μόρια πρόσφυσης παίζουν κύριο ρόλο στην συγκόλληση των ιστών και στη συνέχεια την εισβολή  έκτοπων βλαβών. Οι MMPs παίζουν κύριο ρόλο στην εξέλιξη εμφυτευμάτων και την αγγειογένεση [26]. 

Συνοπτικά: Η κουρκουμίνη μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες,  που υπάρχουν στην ενδομητρίωση. Επιπλέον η κουρκουμίνη μπορεί να ασκήσει άμεση δράση στη διήθηση, την πρόσφυση, την απόπτωση και αγγειογένεση των ενδομητριωμάτων. Η κουρκουμίνη θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ενδιαφέρον διατροφικό συμπλήρωμα πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδομητρίωσης.

Η πολύτροπη δράση της κουρκουμίνης, που στοχεύει ταυτόχρονα πολλές  βιοχημικές οδούς, της προσδίδει την ικανότητα να αποκλείει τη δημιουργία πολλαπλών μορφών καρκίνου, προτού αυτές εκδηλωθούν και θεωρείται ως ένας πολλά υποσχόμενος παράγοντας πρόληψης και θεραπείας του καρκίνου, σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες θεραπείες.

Επειδή η κουρκουμίνη έχει πτωχή απορροφητικότητα από το έντερο και πτωχή βιοδιαθεσιμότητα στην κυκλοφορία του αίματος και τους ιστούς, έχουν επινοηθεί διάφορες μορφές της, οι οποίες διαθέτουν υψηλή απορροφητικότητα.

Η μικκυλιακή κουρκουμίνη ΝοvaSOL®Curcumin είναι η πιο βιοαπορροφήσιμη και βιοδιαθέσιμη μορφή κουρκουμίνης, που έχει κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα, καθώς διαθέτει 18500% μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα από την απλή φυσική σκόνη κουρκουμίνης [27].

Η μικκυλιακή κουρκουμίνη ΝοvaSOL®Curcumin φέρεται στο εμπόριο ως συμπλήρωμα διατροφής με την ονομασία Curcugkel. Κάθε κάψουλα του Curcugkel περιέχει 670mg υγρής μικκυλιοποιημένης κουρκουμίνης ΝοvaSOL®Curcumin, τα οποία ισοδυναμούν με 36mg καθαρής φυσικής κουρκουμίνης. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε 8 γραμμάρια φυσικής σκόνης κουρκουμίνης ή 16 κάψουλες ή χάπια σκόνης κουρκουμίνης.

Δοσολογία: Οι ασθενείς με ενδομητρίωση μπορεί να παίρνουν μια κάψουλα Curcugkel ημερησίως, ως συμπληρωματική αγωγή,  υπό την καθοδήγηση του γιατρού τους.

Βιλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Marí-Alexandre J, García-Oms J, Barceló-Molina M, Gilabert-Aguilar J, Estellés A, Braza-Boíls A, Gilabert-Estellés JMicroRNAs and angiogenesis in endometriosis..Thromb Res. 2015 Feb;135 Suppl 1:S38-40. 

2.As-Sanie S., Black R., Giudice L.C., Gray Valbrun T., Gupta J., Jones B., Laufer M.R., Milspaw A.T., Missmer S.A., Norman A., et al. Assessing research gaps and unmet needs in endometriosis. Am. J. Obstet. Gynecol. 2019;221:86–94. doi: 10.1016/j.ajog.2019.02.033. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

3.Ballard K., Lowton K., Wright J. What’s the delay? A qualitative study of women’s experiences of reaching a diagnosis of endometriosis. Fertil. Steril. 2006;86:1296–1301. doi: 10.1016/j.fertnstert.2006.04.054. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]. 

4.Patel B.G., Lenk E.E., Lebovic D.I., Shu Y., Yu J., Taylor R.N. Pathogenesis of endometriosis: Interaction between Endocrine and inflammatory pathways. Best Pract. Res. Clin. Obstet. Gynaecol. 2018;50:50–60. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2018.01.006. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

5.Hsu A.L., Khachikyan I., Stratton P. Invasive and noninvasive methods for the diagnosis of endometriosis.Clin. Obstet. Gynecol. 2010;53:413–419. doi: 10.1097/GRF.0b013e3181db7ce8. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

6. Koninckx P.R., Ussia A., Wattiez A., Zupi E., Gomel V. Risk Factors, Clinical Presentation, and Outcomes for Abdominal Wall Endometriosis. J. Minim. Invasive Gynecol. 2018;25:342–343. doi: 10.1016/j.jmig.2017.11.022. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

7.Sandré A., Philip C.-A., De-Saint-Hilaire P., Maissiat E., Bailly F., Cortet M., Dubernard G. Comparison of three-dimensional rectosonography, rectal endoscopic sonography and magnetic resonance imaging performances in the diagnosis of rectosigmoid endometriosis. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 2019;240:288–292. doi: 10.1016/j.ejogrb.2019.07.008. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

8.Ibrahim Alkatout 1, Thilo Wedel 2, Nicolai Maass 1[Combined Treatment of Endometriosis: Radical Yet Gentle]. Aktuelle Urol . 2018 Feb;49(1):60-72.  doi: 10.1055/s-0043-122175. Epub 2018 Feb 1.

9. Laganà A.S., Vitale S.G., Granese R., Palmara V., Ban Frangež H., Vrtačnik-Bokal E., Chiofalo B., Triolo O. Clinical dynamics of Dienogest for the treatment of endometriosis: From bench to bedside. Expert Opin. Drug Metab. Toxicol. 2017;13:593–596. doi: 10.1080/17425255.2017.1297421. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

10.Vercellini P, Viganò P, Somigliana E, Fedele.  L.Endometriosis: pathogenesis and treatment. Nat Rev Endocrinol. 2014 May;10(5):261-75. 

11. Kasi P.D., Tamilselvam R., Skalicka-Woźniak K., Nabavi S.F., Daglia M., Bishayee A., Pazoki-Toroudi H., Nabavi S.M. Molecular targets of curcumin for cancer therapy: An updated review. Tumour Biol. 2016;37:13017–13028. doi: 10.1007/s13277-016-5183-y. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

12.Ghosh S., Banerjee S., Sil P.C. The beneficial role of curcumin on inflammation, diabetes and neurodegenerative disease: A recent update. Food Chem. Toxicol. 2015;83:111–124. doi: 10.1016/j.fct.2015.05.022. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

 13.Gupta S.C., Sung B., Kim J.H., Prasad S., Li S., Aggarwal B.B. Multitargeting by turmeric, the golden spice: From kitchen to clinic. Mol. Nutr. Food Res. 2013;57:1510–1528. doi: 10.1002/mnfr.201100741. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

14. Prasad S., Tyagi A.K., Aggarwal B.B. Recent developments in delivery, bioavailability, absorption and metabolism of curcumin: The golden pigment from golden spice. Cancer Res. Treat. 2014;46:2–18. doi: 10.4143/crt.2014.46.1.2. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

15. Maheshwari R.K., Singh A.K., Gaddipati J., Srimal R.C. Multiple biological activities of curcumin: A short review. Life Sci. 2006;78:2081–2087. doi: 10.1016/j.lfs.2005.12.007. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

16.Shanmugam M.K., Rane G., Kanchi M.M., Arfuso F., Chinnathambi A., Zayed M.E., Alharbi S.A., Tan B.K.H., Kumar A.P., Sethi G. The multifaceted role of curcumin in cancer prevention and treatment. Molecules. 2015;20:2728–2769. doi: 10.3390/molecules20022728. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar].

17.Block K.I., Gyllenhaal C., Lowe L., Amedei A., Amin A.R.M.R., Amin A., Aquilano K., Arbiser J., Arreola A., Arzumanyan A., et al. Designing a broad-spectrum integrative approach for cancer prevention and treatment. Semin. Cancer Biol. 2015;35:S276–S304. doi: 10.1016/j.semcancer.2015.09.007. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar].

18.Kaponis A, Iwabe T, Taniguchi F, Ito M, Deura I, Decavalas G, Terakawa N, Harada T. The role of NF-kappaB in endometriosis. Front Biosci (Schol Ed). 2012 Jun 1;4:1213-34.

19.Samimi M, Pourhanifeh MH, Mehdizadehkashi A, Eftekhar T, Asemi Z.. The role of inflammation, oxidative stress, angiogenesis, and apoptosis in the pathophysiology of endometriosis: Basic science and new insights based on gene expression. J Cell Physiol 2019 Nov;234(11):19384-19392. 

20.Troselj KG, Kujundzic RN1. Curcumin in combined cancer therapy. Curr Pharm Des. 2014;20(42):6682-96.

 21.Lousse J.-C., Van Langendonckt A., Defrere S., Ramos R.G., Colette S., Donnez J. Peritoneal endometriosis is an inflammatory disease. Front. Biosci. Elite Ed. 2012;4:23–40. doi: 10.2741/e358. [PubMed] [CrossRef][Google Scholar]

22. Wang N., Liu B., Liang L., Wu Y., Xie H., Huang J., Guo X., Tan J., Zhan X., Liu Y., et al. Antiangiogenesis therapy of endometriosis using PAMAM as a gene vector in a noninvasive animal model. Biomed. Res. Int.2014;2014:546479. doi: 10.1155/2014/546479. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

23.Onishi M., Ichikawa T., Kurozumi K., Date I. Angiogenesis and invasion in glioma. Brain Tumor Pathol.2011;28:13–24. doi: 10.1007/s10014-010-0007-z. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

24..Dorai T1, Diouri J2, O'Shea O2, Doty SB2. Curcumin Inhibits Prostate Cancer Bone Metastasis by Up-Regulating Bone Morphogenic Protein-7 in Vivo. J Cancer Ther. 2014 Apr 1;5(4):369-386.

25.Wang K1, Fan H, Chen Q, Ma G, Zhu M, Zhang X, Zhang Y, Yu J. Curcumin inhibits aerobic glycolysis and induces mitochondrial-mediated apoptosis through hexokinase II in human colorectal cancer cells in vitro. Anticancer Drugs. 2015 Jan;26(1):15-24.

26.Jana S., Rudra D.S., Paul S., Snehasikta S. Curcumin delays endometriosis development by inhibiting MMP-2 activity. Indian J. Biochem. Biophys. 2012;49:342–348. [PubMed] [Google Scholar]

27. Schiborr C, Kocher A, Behnam D, Jandasek J, Toelstede S, Frank J. The oral bioavailability of curcumin from micronized powder and liquid micelles is significantly increased in healthy humans and differs between sexes. Mol Nutr Food Res. 2014 Mar;58(3):516-27. doi: 10.1002/mnfr.201300724. Epub 2014 Jan 9.

Tο Curcugkel σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, σε κάθε πόλη ή περιοχή της Ελλάδος (Ταχυμεταφορές Speedex) στην τιμή των 25.11 Ευρώ περιλαμβανομένου του ΦΠΑ [συν 2,00€ μεταφορικά + 1,86 αντικαταβολή (σύνολο 3,86 Ευρώ)].

Μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνώντας: Σταθερό: 2741026658, 2744023768. Κινητό: 6944280764 ή στέλνοντας mail: pharmage@otenet.gr ή μέσω του e-shop της pharmagel. Αν είστε κάτοικος Κύπρου ή άλλης χώρας του εξωτερικού επικοινωνήστε μαζί μας, για να σας πληροφορήσουμε το κόστος των μεταφορικών.

Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00π.μ-13.00 μμ.
Τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες μπορείτε να το παραγγέλλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr, ή με SMS γράφοντας ονοματεπώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση, ταχυδρομικό τομέα, τηλέφωνο επικοινωνίας.